“A painting is not thought out in advance. While it is being done, it changes as one’s thoughts change. And when it’s finished, it goes on changing, according to the state of mind of whoever is looking at it” – Pablo Picasso
Wellicht is dit heiligschennis maar heck, het is mijn website 😉 Ik ben geen fan van Picasso. Ik vind veel van zijn schilderijen niet mooi, ze zijn vrouwonvriendelijk, hard en mijns inziens alles behalve esthetisch. There, I said it. Uiteraard was hij een harde baas vanwege zijn belang in de kunsthistorische canon, heeft hij revolutionaire dingen gedaan en was het een fascinerend figuur. Maar mooi? Nee, dat vind ik zijn oeuvre dan weer niet.
Één werk is mij echter altijd bijgebleven: Guernica (1937). Een onvoorstelbaar groot werk, namelijk bijna 3,5 m bij 7,8 m, dat het bombardement op de Spaanse stad Guernica tijdens de Spaanse Burgeroorlog (een aantal jaar voor WO II) in beeld brengt, op Picasso’s eigenzinnige manier.
Ik werd aan dit schilderij herinnerd toen ik op vrijdagavond in bed lag met de serie World War II in Colour (je moet wat in het weekend…) en dacht: dat wordt de #ANARTWORKADAY van vandaag!
Op 26 april 1937 werd Guernica door het Duitse Condorlegioen van de Luftwaffe en door Italiaanse bommenwerpers gebombardeerd. De Duitse militaire eenheid bestond deels uit vrijwilligers uit nazi-Duitsland en had als doel om de Spaanse nationalisten van Francisco Franco militaire hulp te bieden tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-39). Het bombarderen van Guernica was een eerste terreurbombardement in Europa, waarop er later veel zouden volgen waaronder Rotterdam en Dresden.
Picasso werd gevraagd om voor de World Fair van 1937 in Frankrijk een muurschildering te maken die de wreedheden van Franco (en zijn medestanders) afbeeldde. De kunstenaar zelf was geen getuige van de gebeurtenis maar raakte geïnspireerd door een stuk in The Times. Hij begon slechts drie weken voordat het werk tentoongesteld zou worden met schilderen. Alle plannen die hij voorheen had schrapte hij na het lezen van het stuk in de The Times, volledig in beslag genomen door dit verhaal. Guernica is een van de eerste politiek geëngageerde werken van Picasso’s hand.
Er zijn verschillende schetsen en studies die vooraf gingen aan het uiteindelijke schilderij. Sommige maakte de kunstenaar in kleur, bij anderen was een opgeheven vuist, het embleem voor de tegenstanders van Franco, te zien. Echter, beide zaken werden geschrapt voor de uiteindelijke versie: een enorm zwart-grijs-wit werk.
Op het schilderij wordt de stad Guernica afgebeeld ten tijde van het bombardement. Het gevoel van chaos en waanzin overheerst. Er is geen duidelijk diepteverschil, geen duidelijke voor- en achtergrond. Mensen rennen in paniek hun huis uit, een paard steigert, een moeder huilt om haar kind en er valt iemand van een brandend dak af. De wanhoop spat van het doek.
Ook zit er aardig wat symboliek in het werk, al heeft Picasso zich daarover nooit echt uitgelaten. Zo zou de man met het afgebroken zwaard symbool staan voor gesneuvelde soldaten, het paard voor onschuldige slachtoffers en de moeder en het kind staan voor het verdriet om de vermisten of gestorven personen. De lamp aan de bovenzijde van het werk zou de explosies ten tijde van het bombardement representeren. Picasso zelf zei hierover: “This bull is a bull and this horse is a horse, if you give a meaning to certain things in my paintings it may be very true, but it is not my idea to give this meaning. What ideas and conclusions you have got I obtained too, but instinctively, unconsciously. I make the painting for the painting. I paint the objects for what they are.” (bron citaat)
