#ANARTWORKADAY

“We know the sky’s blueness even before we know it as “blue”, let alone as “sky.” – Robert Irwin

Robert Irwin (1928), een Amerikaanse kunstenaar uit San Diego, behoort niet perse tot de meest bekende of geliefde figuren als het gaat om installatie- en lichtkunst. Ik denk overigens ook niet dat hij perse een lichtkunstenaar is. Conceptueel denker is eerder een passende titel, als we hem toch in een hokje moeten stoppen.

In 1977 begon hij als schilder:  “I began as a painter in the middle of nowhere with few questions… My first real question concerned the arbitrariness of my paintings… I used my paintings as a step-by-step process, each new series of works acting in direct response to those questions raised by the previous series.” Niet alleen is Irwin dus kunstenaar, hij is een onderzoeker, een nadenker. In zijn denkprocessen staan vooral persoonlijke beleving, perceptie en de zintuigen centraal. Het begin citaat over de blauwe lucht is hiervan een voorbeeld. We weten dat de lucht blauw is, nog voordat we weten wat blauw überhaubt is, of wat het begrip ‘lucht’ precies betekent.
Een hoop “gefilosoof” als je het mij vraagt. Normaliter ben ik daar niet zo’n groot voorstander van. In het geval van Irwin vind ik het echter toch wel interessant. Zijn denkprocessen fascineren me op de een of andere manier. Daarnaast vind ik zijn installaties doorgaans razend esthetisch.

Een concept in het specifiek spreekt mij aan. Alle ideeën, zo stelt Irwin, vinden hun wortels in ervaring. Kunst is dus een soort communicatie, een interactie. Dit idee werkte hij, na al het gefilosofeer en het gebroed op deze concepten, uit 1980 in Californië. Hij maakte een grootschalige installatie in opdracht van Melinda Wyatt. Hiervoor werd de hele galerie leeggemaakt, paste Irwin het licht van de dakramen aan, schilderde hij de muren wit en brak de muur naar de straatkant af. In plaats van een muur bevestigde hij daar een semi-transparant wit net. Voorbijgangers keken naar de veranderingen die de ruimte onderging door licht, klimaat, schaduwen en voetgangers.
Een ander voorbeeld van dergelijke architecturale ingreep is het werk Scrim veil—Black rectangle—Natural light (1977) dat te zien is in het Whitney Museum of American Art in New York. Het gebouw van het Whitney museum is ontworpen door Marcel Breuer. Mijn kunsthistorische nerdbrein gaat nu even aan, be prepared; Breuer was student op het Bauhaus en ontwierp de bekende Kandinksy chair. De naam zegt het al: de harde baas en docent aan het Bauhaus Wassily Kandinsky vond het ontwerp van deze stoel (oorspronkelijke titel Model B3 chair) mooi waarna het meubel (redelijk onterecht) naar hem is vernoemd.
Anyway… Terug naar Irwin! Breuer’s ontwerp voor het Whitney bevat een hoop natuurlijk licht en is erg ruimtelijk. Er is een enorm raam gemaakt voor de galerie op de vierde verdieping waarvoor Robert Irwin in 1977 een kunstwerk ontwierp. Het werk is echt niet permanent zichtbaar en in 2013 is er voor het laatst een tentoonstelling aan gewijd. Desalniettemin vind ik het de moeite waard om het hier te noemen. Niet alleen omdat de kunstenaar mij fascineert maar ook omdat dergelijk werk mij op de een of andere manier blijft triggeren. Ik snap dat het voor de meer traditionele kunstliefhebber wat lastig te snappen is. Bij dit soort kunst komt de vraag “waarom is dit kunst” bijna altijd wel naar boven. Eerlijk is eerlijk, ik kan daar geen antwoord op geven. Het is een gevoel,een gedachte, een emotie wellicht?

In elk geval vind ik deze manier van spelen met licht en ruimte erg kunstzinnig en in meer of mindere mate doet het me denken aan het werk Notion Motion van Olafur Eliasson: een zelfde soort ruimtelijkheid en een minimale ingreep in een architecturale ruimte. Irwin maakt tevens gebruik van natuurlijke elementen, in dit geval het licht dat van buiten komt.
Het kunstwerk bestaat zoals de naam al doet vermoeden uit de ruimte, het raam (en dus het natuurlijke licht), een semi-transparant scherm een een zwarte rechthoek. De ervaring die de toeschouwer heeft tijdens het rondlopen in deze ruimte, vormt het kunstwerk.

Enfin. Voor de haters: geen zorgen, volgende week zal ik weer hoogst canonistische oude kunst droppen!