“Less is more.” – Ludwig Mies van der Rohe
De Duitse architect Ludwig Mies van der Rohe (1886-1969) was een enorm invloedrijk persoon. Zijn naam zegt je misschien niet altijd wat, maar het bovenstaande citaat “Less is more” klinkt je vast bekend in de oren. Van der Rohe’s architectuur kenmerkte zich door minimalistische ontwerpen, strakke lijnen, gecalculeerde vlakken en niet-organische stijlelementen. Geheel anders dan Frank Lloyd Wright dus! Mies van der Rohe was in vele opzichten alles behalve conventioneel. Toen hij dertig werd, besloot hij bijvoorbeeld zijn moeders naam aan te houden (Amalie Rohe), en fuseerde deze met de achternaam van zijn vader (Michael Mies). De ‘van der’ bedacht hij er zelf bij. Van zijn vader, een steenhouwer, leerde hij verschillende grondstoffen kennen. Het combineren van allerhande materialen komt op perfecte wijze tot uiting in het Barcelona Paviljoen dat hij 1929 ontwierp. Hierin zijn harde en zachte materialen in perfecte harmonie. De rechte lijnen en doorkijken maken het geheel enorm esthetisch terwijl het ontwerp vrij minimalistisch en simplistisch is.
Bron afbeelding
Ludwig Mies van der Rohe werkte een tijdje in Peter Behren’s kantoor waar hij Walter Gropius leerde kennen (de oprichter van het
Bauhaus waarvan Van Der Rohe zelf in 1930 directeur werd). Maar dat is niet alles. Mies van der Rohe was ook bevriend met kunstenaars als El Lissitzky en Theo van Doesburg. Hierdoor werd waarschijnlijk zijn interesse in abstractie en constructivisme versterkt. Namen als deze worden immers vaak geassocieerd met het Modernisme en Avant-Garde kunst(enaars) uit stromingen als De Stijl, het Futurisme of het Russische Constructivisme.
Helaas was Mies van der Rohe niet helemaal goed bij zijn hoofd want in 1934 tekende hij een steunbetuiging voor Hitler en het Nationaal Socialisme. Hij realiseerde zich in 1937 echter dat Hitler een voorkeur had voor het monumentale Neoclassicisme en niet voor het Rationalisme van Van der Rohe zelf. Hij verliet daarom dat jaar Duitsland en vertrok naar Chicago waar hij in een hotel leefde met slechts zijn geliefde Dunhill sigaren, zijn dure kleding en Martini’s. Hij kocht nog drie andere benodigdheden, namelijk kunstwerken van Max Beckmann, Wassily Kandinsky en Paul Klee.
Enfin! Genoeg over zijn persoonlijke leven. Deze schrijfsels heten niet voor niets An Artwork A Day. Voor vandaag wederom een van de laatste grote projecten van een groots architect: De
Neue Nationalgalerie in Berlijn. Waarom weer een museum? Om aan te tonen dat de architectuur van elk museumgebouw helemaal anders is, al hebben ze eenzelfde doel, namelijk kunst tentoonstellen.
De Neue Nationalgalerie op het Kulturforum in Berlijn programmeert moderne kunst en de collectie focust zich vooral op de 20e eeuw. Naast het museum heeft Mies van der Rohe eveneens een beeldentuin ontworpen. Het gebouw opende in 1968, net voordat de architect overleed. Anders dan Lloyd Wright’s Guggenheim Museum heeft de Neue Nationalgalerie nagenoeg geen organische vormen, maar bestaat het ontwerp voornamelijk uit rechte en strakke lijnen.
Mies van der Rohe was aanhanger van het idee dat er één grote, algemene ruimte moest worden gerealiseerd. Op een terras van zo’n 105 bij 110 meter werd een groot, vierkanten paviljoen gebouwd waarin vandaag de dag nog steeds ruimte is voor de permanente collectie en voor wisselende tentoonstellingen.
Het ontwerp van de Neue Nationalgalerie is in twee gedeeld: de bovenste verdieping functioneert als entree en wisselende exposities. Hier is zo’n 2000m2 aan ruimte! Het onderste deel van het museum huisvest de collectie, de kantoren, de bibliotheek en de winkel. Het gehele complex is omgeven door een door Mies van der Rohe ontworpen beeldentuin. Doordat het gebouw voorzien is van enorme ramen, en doordat de tegels van buiten ook naar binnen lopen, zijn interieur en exterieur in perfecte harmonie met elkaar. Het geheel oogt onwijs ruimtelijk en de Neue Nationalgalerie is mijns inziens een genot voor de zintuigen!
2 Comments
Wederom een leerzaam stuk lieve Pien. Ik ben, met jou, een groot bewonderaar van Mies van der Rohe zijn architectuur en meubelontwerpen. Met name de “Barcelona seat” mag toch wel een iconisch kunststuk van de hoogste orde genoemd worden. Maar er zijn meer ontwerpen van zijn hand die nu nog tot de top designstukken behoren. Ik weet niet of het juist is te beweren dat Mies niet goed bij zijn hoofd was vanwege het feit dat hij Hitler steunde in zijn filosofie. Immers, op dat moment was er in Europa, waar een diepe economische depressie heerste, maar ook in Amerika en Afrika een heel andere stroming. Duitsland ging gebukt onder ongelooflijk hoge schulden die men moest betalen aan buurlanden die geleden hadden onder de Duitse vernietigingen in de eerste Wereldoorlog. Hitler had het boek gelezen van Arthur Muller van den Bruck ” Das dritte Reich”. Hij droomde van een ´Duits socialisme´ en ´Das Recht der jungen Volker (1919). Volkeren die dus omwille van hun dynamiek de toekomst zou toebehoren. Daar was Mies, met zijn moderne opvattingen, enthousiast voor geworden. Toen de partij van Hitler steeds fascistischer bleek, kreeg Mies spijt van zij besluit. Nog voor de Kristalnacht vertrok Mies naar Amerika. Ook al omdat zijn rijke Joodse klanten de relatie met Mies bekoelden. Enfin, inderdaad gaat het daar niet over, maar over de artistieke vermogens van de man.
Lieve Pien,
Graag kom ik terug op wat ik hierboven beweerde. Ik beschreef mijn begrip voor de steun van Mies aan Adolf Hitler, die hij bevestigde middels een steunbetuiging in 1934.
Jij hebt volkomen gelijk, om te beweren dat Mies niet goed bij zijn hoofd was. Op het moment van ondertekening van de steunbetuiging kon Mies allang weten van de racistische en zelfs fascistische kenmerken van Hitlers filosofie.
Mijn excuses dus voor de onterechte opmerking.